Kim był Henryk Jankowski? Duchowny i kapelan Solidarności

Henryk Jankowski, postać głęboko zakorzeniona w historii najnowszej Polski, był duchownym rzymskokatolickim, kanonikiem, a przede wszystkim niezastąpionym kapelanem NSZZ „Solidarność”. Przez blisko cztery dekady, od 1970 do 2009 roku, pełnił funkcję proboszcza parafii św. Brygidy w Gdańsku, stając się symbolem oporu i nadziei dla milionów Polaków. Jego życie, naznaczone zarówno heroizmem w walce o wolność, jak i późniejszymi, głębokimi kontrowersjami, zasługuje na szczegółowe przybliżenie, aby zrozumieć złożoność jego dziedzictwa.

Młodość i początki kapłaństwa

Henryk Jankowski przyszedł na świat 18 grudnia 1936 roku w Starogardzie Gdańskim. Okres jego młodości przypadł na trudne czasy powojennej Polski, kształtując jego światopogląd i poczucie patriotyzmu. Już od najmłodszych lat wykazywał powołanie do służby kapłańskiej, co doprowadziło go do seminarium duchownego. Święcenia kapłańskie przyjął w 1963 roku, rozpoczynając swoją posługę w Kościele katolickim. Jego wczesne lata kapłańskie były okresem budowania fundamentów pod przyszłą, niezwykle wpływową rolę, jaką odegrał w życiu społecznym i politycznym Polski.

Rola w Solidarności i działalność opozycyjna

Gdy w sierpniu 1980 roku wybuchł strajk w Stoczni Gdańskiej, ksiądz Henryk Jankowski jako pierwszy duchowny odprawił mszę świętą dla strajkujących robotników, stając się tym samym ich duchowym przywódcą. Jego obecność na stoczniowym placu była nie tylko symbolem wsparcia Kościoła dla robotniczych postulatów, ale także stanowiła potężny impuls moralny dla protestujących. W trudnych czasach stanu wojennego, po jego wprowadzeniu w grudniu 1981 roku, ksiądz Jankowski kontynuował swoją misję, odprawiając msze na terenie Stoczni Gdańskiej i namawiając strajkujących do zachowania spokoju, co było wyrazem jego zaangażowania w walkę z komunistyczną władzą i obronę praw człowieka. Parafia św. Brygidy stała się wówczas azylem dla opozycjonistów, a sam ksiądz Jankowski – postacią heroiczną w walce o wolność.

Kontrowersje wokół postaci ks. Jankowskiego

Po upadku komunizmu i transformacji ustrojowej, postać księdza Henryka Jankowskiego stała się przedmiotem burzliwych debat i głębokich kontrowersji, które rzuciły cień na jego wcześniejsze zasługi. Wiele z tych zarzutów dotyczyło jego późniejszej działalności publicznej, a także ujawnionych informacji o jego przeszłości.

Oskarżenia o molestowanie i wykorzystywanie seksualne

W grudniu 2018 roku, w artykule „Sekret Świętej Brygidy. Dlaczego Kościół przez lata pozwalał księdzu Jankowskiemu wykorzystywać dzieci?” opublikowanym w „Dużym Formacie”, pojawiły się szokujące oskarżenia o molestowanie i wykorzystywanie seksualne małoletnich przez księdza Jankowskiego. Te doniesienia wywołały ogromne poruszenie w społeczeństwie i w Kościele. Choć prokuratura umorzyła postępowanie w tych sprawach, powołując się na opinię biegłego seksuologa, a w 2019 roku jedna z osób oskarżających została uznana przez prokuraturę za niewiarygodną, publikacje te trwale wpłynęły na postrzeganie postaci duchownego.

Odniesienia do antysemityzmu i kontakty z SB

Ksiądz Henryk Jankowski budził kontrowersje swoimi wypowiedziami, które przez część środowisk były uznawane za antysemickie. Szczególnie głośnym echem odbiło się jego kazanie w 1995 roku, wygłoszone w obecności prezydenta Lecha Wałęsy, podczas którego stwierdził, że gwiazda Dawida wpisuje się w symbolikę swastyki oraz sierpa i młota. Dodatkowo, według historyka IPN Grzegorza Majchrzaka, ksiądz Jankowski był traktowany przez Służbę Bezpieczeństwa jako kontakt operacyjny o pseudonimie „Libella” vel „Delegat”, co rodzi pytania o jego relacje z aparatem represji PRL.

Sprawa fundacji i upolitycznienie Grobu Pańskiego

Innym aspektem budzącym kontrowersje była działalność fundacji księdza Jankowskiego oraz sposób, w jaki dekorował Grób Pański w parafii św. Brygidy. Wiele osób postrzegało te działania jako upolitycznienie sfery religijnej i wykorzystywanie symboli religijnych do celów politycznych. Szczególnie dekoracje Grobu Pańskiego, które w niektórych latach zawierały elementy interpretowane jako polityczne manifestacje, budziły sprzeciw i krytykę.

Jankowski po 1989 roku: degradacja i upadek

Okres po 1989 roku okazał się dla księdza Henryka Jankowskiego czasem stopniowej degradacji jego publicznego wizerunku i utraty dawnego autorytetu. Choć nadal pełnił funkcję proboszcza parafii św. Brygidy, jego działalność stawała się coraz bardziej obciążona kontrowersjami, które stopniowo odsuwały od niego wielu dawnych zwolenników.

Zakaz głoszenia kazań i proces z Pawłem Huelle

Jednym z bardziej dotkliwych ciosów dla księdza Jankowskiego był zakaz głoszenia kazań, nałożony na niego w 1997 roku przez arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego. Powodem tej decyzji było uczynienie z ambony „trybuny politycznej”, co świadczyło o narastającym napięciu między duchownym a hierarchią kościelną w kwestii jego publicznych wystąpień. Dodatkowo, ksiądz Jankowski był zaangażowany w proces z Pawłem Huelle, autorem powieści „Weiser Dawidek”, który w swojej książce nawiązał do postaci duchownego w sposób krytyczny.

Ostatnie lata, śmierć i pogrzeb

Ostatnie lata życia księdza Henryka Jankowskiego były naznaczone narastającymi problemami zdrowotnymi i pogłębiającą się izolacją. Zmarł 12 lipca 2010 roku w Gdańsku, w wieku 73 lat. Jego pogrzeb, choć uroczysty, odbywał się już w cieniu licznych kontrowersji, które na trwałe zaciążyły nad jego postacią. Wiele osób, które kiedyś widziały w nim bohatera, teraz dystansowało się od jego dziedzictwa, co stanowiło gorzkie zwieńczenie jego drogi.

Dziedzictwo i odznaczenia ks. Henryka Jankowskiego

Pomimo głębokich kontrowersji, które zdominowały późniejszy okres życia i działalności księdza Henryka Jankowskiego, jego rola w historii Polski, zwłaszcza w kontekście walki o wolność w czasach PRL, nie może zostać całkowicie pominięta. Jego zasługi zostały uhonorowane licznymi odznaczeniami i tytułami, które odzwierciedlają jego wczesne zaangażowanie w ruch „Solidarności”.

Tytuły honorowe i medale

Za swoją działalność, zwłaszcza w okresie oporu przeciwko komunizmowi, ksiądz Henryk Jankowski otrzymał szereg prestiżowych wyróżnień. W 1984 roku został odznaczony przez prezydenta RP na uchodźstwie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Był również laureatem czterech doktoratów honoris causa, co świadczyło o jego wpływie i uznaniu w pewnych kręgach. W 1990 roku otrzymał tytuł kapelana Jego Świątobliwości (prałata). Szczególnie ważny był tytuł Honorowego Obywatela Gdańska, nadany mu 15 grudnia 2000 roku, choć w 2019 roku Rada Miasta Gdańska zdecydowała o pośmiertnym pozbawieniu go tego tytułu na skutek publikacji medialnych prezentujących oskarżenia o molestowanie i wykorzystywanie seksualne małoletnich. W 2015 roku pośmiertnie przyznano mu również tytuł honorowego obywatela Starogardu Gdańskiego. Warto również wspomnieć o Medalu Komisji Edukacji Narodowej, którym został odznaczony 10 maja 2007 roku. Te odznaczenia, choć stanowią część jego biografii, dziś budzą złożone emocje w kontekście całokształtu jego życia i działalności.